Covid-19 Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

Virüs havada asılı kalabiliyor

Şimdiye kadar virüsten korunmak için önerilen uygulamalar virüsün genellikle el sıkışmaları, enfekte yüzeyler veya enfekte olmuş kişiler ile yakın temas sonucunda bulaşacağı varsayımına dayanarak ellerin yıkanması, yüzeylerin dezenfekte edilmesi ve sosyal mesafe üzerineydi.

Aylar süren araştırmalar ve tartışmalar neticesinde uzmanların anlaştığı konu ise virüsün aeresol adı verilen küçük damlacıklar halinde havada asılı kalabildiği yönünde. Bu damlacıklar özellikle vantilatör veya klimanın bulunduğu kapalı alanlarda 2 metre uzaklıktaki insanları enfekte edebilecek güçte. Dünya Sağlık örgütü de altı aylık araştırmalar sonucu virüsün havada bu şekilde kalabildiğini söyleyen bilim adamları ile artık aynı görüşte. Açık alanlardaki risk ise sıfır olmasa bile çok daha az.

Özetle, virüs havada asılı kalabilme yeteceğine sahip ve bu nedenle kapalı alanlarda kalabalık halinde bulunmak çok büyük risk teşkil ediyor.

Maskeler pandeminin kontrolü için oldukça önemli

Sanıyorum Covid-19 ortaya çıktığından bu yana en çok tartışma maskelerin etkisi üzerine oldu. Bir kesim maskelerin hiçbir işe aramadığını ve aksine solunuma da zarar verdiğini dile getirirken, diğer kesim ise pandeminin kontrol altına alınmasında maske kullanımının oldukça önemli bir rol oynadığına vurgu yaptı. Araştırmalara göre maske kullanımı gerçekten fayda sağlıyor mu?

Günümüzde gelinen noktada bilim insanları, maske kullanımının yararlı olduğu noktasında hemfikir olmuş durumda.

Covid-19 Sadece Akciğerleri Değil, Tüm Vücudu Etkiliyor

Covid-19 ortaya ilk çıktığında üç temel semptomdan bahsedildi; yüksek ateş, öksürük ve nefes almada güçlük çekme. Hasta insanların akciğerlerinde gözlemlenen ve “cam kırıkları” şeklinde isimlendirilen bulgular da Covid-19’un akciğerlere ciddi zarar verdiğini kanıtlar nitelikteydi.

İlerleyen dönemlerde ise enfekte olmuş kişilerde üç temel semptomlardan farklı olarak kas ağrıları, tat veya koku almada meydana gelen duyarsızlık, ishal gibi belirtilerin ortaya çıktığı gözlemlendi. Ayrıca son dönemde hastalığın kan damarlarında da gözlemlenmiş olması, Covid-19’un sadece akciğerlere zarar veren bir hastalık olmadığını gösterdi. Epidemiyoloji alanında Profesör olan Robert Salata konuyla alakalı olarak “bir hastalığın bu kadar farklı semptomlar gösteriyor olması eşi görülmüş bir durum değil” diyor.

Özetle, Covid-19 sanıldığı gibi sadece akciğerlerimize değil, aksine vücudumuzun birçok farklı noktasına zarar veren bir virüs.

Covid-19 Tüm Yaş Gruplarını Tehdit Ediyor

Pandeminin ilk günlerinde oluşan algı, Covid-19’un sadece yaşlılar üzerinde tehlikeli olduğu yönündeydi. Fakat altı ay boyunca elde edilen bulgular, tehlikenin sadece yaşlılar için olmadığını gösteriyor. Harvard’da epidemiyoloji Profesörü olan William Hanage konuyla alakalı olarak, “Gençler ve çocuklarda risk daha az fakat sıfır değil.” diyor.

15 Haziran 2020 tarihine kadar ABD’de meydana gelen ölümlerin yaşlara göre dağılımı şu şekilde:

<1: 9
1–4: 8
5–14: 14
15–24: 157
25–34: 844
35–44: 2,169
45–54: 6,021
55–64: 14,693
65–74: 25,268
75–84: 32,066
85+: 40,125

Özetle, yaş arttıkça artan bir risk söz konusu fakat risksiz olarak tanımlayabileceğimiz bir yaş grubu yok.

Covid-19 Mevsimlere Göre Etkisini Yitirmiyor

Özellikle ülkemizde de çokça tartışılan, yaz aylarının gelmesiyle artan sıcaklık neticesinde virüsün etkisinin de azalacağı yönündeki görüş doğru değil. Bunun en net örneği ise bizimle aynı yarım kürede bulunan ABD’de önüne geçilemeyen vaka sayılarındaki artış.

Covid-19 Gripten Daha Öldürücü

Mart ayında Amerikan Başkanı Donald Trump Covid-19 için “Bu virüs grip gibi ve çok umursamaya gerek yok” dediğinde Fauci başta olmak üzere bilim insanları bu görüşe karşı çıkarak Covid-19’un gripten on kat daha öldürücü olduğunu belirtmişlerdi.

Mart ayından bu yana gözlemlenen vaka sayıları ve ölüm oranları, Trump’ın cümlesinin ne kadar yanlış olduğunu bizlere gösterdi. Yapılan araştırmalara göre Covid-19’daki ölüm oranı 200’de 1 iken, gripteki ölüm oranı ise 1000’de 1 olarak karşımıza çıkıyor. Bu ölüm oranlarının yaşlara göre dağılımının ABD örneğini bir önceki başlıkta vermiştik.

İnsanlar Covid-19’u Farkında Olmadan Yayabiliyor

Araştırmalara göre Covid-19’un hiçbir semptom göstermediği vakalar da var. Bu vakalar semptom göstermeseler bile virüse sahip oldukları için farkına varmadan taşıyıcı olabiliyorlar. Bu durum genellikle virüs için düşük risk grubu olarak nitelendirilen çocuk ve gençlerde daha sık görülüyor.

Bu nedenle her birey sanki virüs taşıyor gibi hareket etmeli, sosyal davranışlarını bu ölçüde sınırlandırmalı.

Bir Aşının Bulunması “Neredeyse” Kesin

Harvard’da immünolog ve bulaşıcı hastalık uzmanı olan Barry Bloom, “Covid-19 aşısı elbette geliştirilecek ve bu birden fazla olacak” diyor. Fakat bunun ne zaman olacağını öngörmek şu an için zor. ABD ve Çin başta olmak üzere, virüsün yayıldığı ilk günden bu yana bir aşı için ciddi bir çalışma gerçekleştiriliyor ve nihayetinde bir aşının bulunacağına da kesin gözüyle bakılıyor. Fakat zamansal bir kesinliği bulunmadığı için aşının etkinliği üzerinde varsayımda bulunmak da güçleşiyor.

Bu yazı son bilimsel çalışmalar ışığında derlenen bilgiler neticesinde hazırlanan bir yazının çevirisidir. Belirli noktalarda eklemeler de yapılmış olup, komplo teorileri ve asılsız iddialara yer verilmemiştir. Özellikle maske ve aşı hususunda toplumun belirli kesimlerinin ortaya attıkları yok sayılmıştır. Bill Gates’in hastalığı insan populasyonunu azaltmak için ortaya çıkardığı, aşının da kendisinde hazır bulunduğu, yıllar önce Rockefeller Derneği gibi kuruluşlarda aynı hastalığın detaylı anlatıldığı, maske takarak insanların farklı sağlık problemlerine bilinçli şekilde yönlendirildikleri gibi düşünceler bu yazının kapsamında yer almamaktadır. Bu ve buna benzer düşünce ve teoriler farklı bir yazının konusudur. Aynı şekilde, bilimsel çalışmaların kime hizmet ettiği, yanlı olup olmadığı gibi hususlar da farklı bir başlık altında irdelenmesi gereken konulardır.

Bu yazının amacı, Covid-19 ile alakalı gerçekleştirilen çalışmaların hangi aşamada olduğunu belirtmek, elde edilen bilgiler neticesinde gerçekleştirilen çalışmaları ve tavsiyeleri aktarmaktır.