Fransızca olan deja-vu kelimesi, “daha önce yaşanan” anlamına geliyor. Daha önce yaşadığımız bir anın, olayın aynısını tekrar yaşıyormuşuz izlenimi veren olaylar için kullanılan deja-vu kelimesi, günlük yaşantımızda nadiren karşılaştığımız bir durum. Örneğin arkadaşımızla bir konu hakkında sohbet ediyoruz ve sohbet esnasında arkadaşımızın verdiği bir tepki ya da söylediği bir cümle, bizde o anı daha önce yaşamışız gibi bir algı oluşturuyor. Bu durum deja-vu olarak tanımlanıyor. İzleyenler hemen hatırlayacaktır, Matrix serisinin ilk filminde Neo’nun gördüğü kediyi ikinci kez görmesi ve sonra “Deja-vu” diyerek tepki vermesi, kelimeyi anlamızı sağlayacak en güzel örneklerden biri.
İnsanların %70‘i hayatlarında en az bir kez deja-vu yaşıyor ve 15-25 yaşları arasında bu durumu yaşama olasılığımız diğer yaşlara göre daha çok oluyor.
Peki deja-vu olarak tanımladığımız şeyin bilimsel olarak açıklaması nedir?
Neden Deja-vu Yaşıyoruz?
Deja-vu, beynimizin ön kısmında bulunan temporal lobda meydana geliyor. Herhangi bir olay beynimizin sağ ve sol temporal loblarında oluşan frekans farkı nedeniyle, birinde diğerinden daha önce algılanıyor. Loblar arasındaki algılama farkı genelde milisaniyeden daha kısa sürüyor fakat bu kadar kısa bir süre bile olayı geç algılayan lobun sanki bu olay daha önce de yaşanmış gibi sinyal göndermesine engel olamıyor. Kısacası beynimizde anlık bir senkronizasyon problemi yaşanıyor ve bunun neticesinde yaşanan olayı daha önceden de yaşamış gibi hissediyoruz.
Milisaniyeden bile kısa sürmesine rağmen böyle bir sorunun oluşması beynimizin o an farklı şeylere konsantre olmasından kaynaklanıyor. Örneğin bir yolda yürüyoruz ve asıl konsantre olduğumuz şey yürüdüğümüz yol. Bu esnada yanımızdan geçen insanların neler konuştuklarına tam odaklanamıyoruz. Eğer yolda yürüdüğümüz esnada yolun dışındaki etkenleri de anlamaya çalışırsak beynimiz birden fazla şeye konsantre olmaya çalıştığı için senkronizasyon probleminin ortaya çıkma olasılığı daha da artıyor. Bu gibi durumlarda deja-vu’nun meydana gelme olasılığı daha fazla oluyor.
Deja-vu’ya neden olan ön loblar epilepsi ve buna benzer rahatsızlıklarda da ilgili kısım. Bu nedenle burada oluşan bir sorun neticesinde meydana gelen deja-vu, ileride meydana gelebilecek bir nöbet durumunun da habercisi olarak tanımlanabiliyor.
